Czas podsumowań i planów – czyli co słychać w OWES?

Jeden z tegorocznych, wrześniowych poranków przyniósł nam świadomość, że prowadzimy Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej w Ełku już od 10 lat. Zaczęliśmy wtedy wspominać, jak jeden, niewielki projekt, który miał szybko się zakończyć, stał się zaczątkiem do zbudowania solidnego, programowego systemu wsparcia sektora ekonomii społecznej z bogatą ofertą i z zespołem najlepszych ekspertów w swoich dziedzinach. A więc jak to się zaczęło?

1 września 2011 r. Stowarzyszenie Adelfi w partnerstwie ze Stowarzyszeniem Centrum Rozwoju Ekonomicznego Pasłęka CREP i Fundacją TUS z Warszawy rozpoczęło realizację projektu „Ośrodek Wspierania Inicjatyw Ekonomii Społecznej” w Ełku. Projekt objął swoim wsparciem
6 powiatów subregionu ełckiego: powiat ełcki, olecki, gołdapski, piski, giżycki i węgorzewski. W chwili powstania OWIES sytuacja związana z rozwojem ekonomii społecznej w subregionie wyglądała bardzo niekorzystnie, szczególnie w porównaniu do stanu w innych subregionach województwa warmińsko-mazurskiego, czy też w skali Polski. Na tamten czas w subregionie ełckim istniał 1 CIS, 1 ZAZ,
2 spółdzielnie socjalne, w tym 1 nieaktywna. Zbadaliśmy wiedzę na temat ekonomii społecznej wśród organizacji pozarządowych, instytucji otoczenia społecznego, lokalnego biznesu i osób bezrobotnych. Z 500 przebadanych osób, będących klientami PUP i OPS w subregionie ełckim, 49 % nie słyszało nigdy o ES, 35% zetknęło się z pojęciem, ale nie potrafiło go określić, a tylko 8 osób (1,6%) udzieliło relatywnie poprawnej odpowiedzi, 18% potrafiło podać przykłady PS. Tylko 20 osób w ogóle odpowiedziało na pytanie, czym jest spółdzielnia socjalna, ale ponad połowa odpowiedzi odnosiła się do spółdzielni mieszkaniowych. Taki stan wyjściowy panował z chwilą rozpoczęcia pracy OWIES w Ełku.

W związku z tym w pierwszej edycji projektu postawiliśmy w szczególności na informację
i promocję, gdyż dopiero uświadomienie czym jest ekonomia społeczna i jakie stwarza możliwości, daje realne fundamenty do tworzenia silnych i skutecznych w działaniu podmiotów ekonomii społecznej. Udało nam się osiągnąć zaplanowane rezultaty, co dało solidne podłoże do rozwoju sektora w naszym subregionie i osiągnięcia jeszcze lepszych wyników w kolejnych latach. Od drugiej edycji do chwili obecnej projekty na prowadzenie Ośrodka realizowane są w partnerstwie z Elbląskim Stowarzyszeniem Wspierania Inicjatyw Pozarządowych, a działania dążą do rozwoju sektora ES i dalszej promocji przedsiębiorczości społecznej.

Wraz z rozpoczęciem nowej perspektywy finansowej zmieniła się struktura i zakres działania naszego Ośrodka. Nastawiliśmy się na tworzenie nowych miejsc pracy w przedsiębiorstwach społecznych; zarówno nowych, jak i już istniejących. Był to szczególny czas, ponieważ to wtedy, po 2015 r., powstało najwięcej przedsiębiorstw społecznych w naszym subregionie. Założyliśmy również kilkadziesiąt nowych podmiotów ekonomii społecznej, które obecnie pracują nad ekonomizacją,
a część z nich już przekształciła się w przedsiębiorstwa. Najważniejsze było powstanie 106 nowych miejsc pracy w sektorze ekonomii społecznej dla osób bezrobotnych.

Obecnie, w czwartej edycji projektu, to już głównie praca w kierunku wzmocnienia sektora ekonomii społecznej i budowania potencjału podmiotów ekonomii społecznej. Nasze działania
z grupami, środowiskami, organizacjami pozarządowymi, przedsiębiorstwami społecznymi, samorządami, instytucjami, szkołami i biznesem przekładają się na konkretne liczby. Od początku realizacji projektu w 2019 roku:

- objęliśmy wsparciem prawie 300 osób zagrożonych ryzykiem ubóstwa i wykluczenia społecznego oraz ponad 50 osób z niepełnosprawnościami;

- ponad 160 podmiotów ekonomii społecznej otrzymało wsparcie doradczo-szkoleniowe, animacyjne
i dotacyjne, w tym tylko w ostatnim roku było to ponad 30 nowych podmiotów, co pokazuje, że zainteresowanie tematem ekonomii społecznej jest wciąż duże, a oferta trafia coraz to do nowych podmiotów;

- wsparliśmy finansowo i doradczo utworzenie 100 miejsc pracy w przedsiębiorstwach społecznych
i zakontraktowaliśmy już kolejne 13, których uruchomienie nastąpi w najbliższych miesiącach;

- 27 organizacji pozarządowych rozpoczęło prowadzenie działalności odpłatnej statutowej lub gospodarczej;

- 30 grup inicjatywnych powołało nowe podmioty ekonomii społecznej;

- w wyniku pracy naszych animatorów 12 środowisk przystąpiło do wspólnej inicjatywy, mającej na celu rozwój ekonomii społecznej;

- udzieliliśmy informacji na temat ekonomii społecznej ponad 700 osobom;

- zorganizowaliśmy 3 edycje Targów EKOnomii Społecznej, które zgromadziły kilkudziesięciu wystawców i setki uczestników;

- współpracujące z nami podmioty ekonomii społecznej i przedsiębiorstwa społeczne przeprowadziły 11 warsztatów z ES, czyli spotkań pokazujących jak działają w praktyce i czym się zajmują na co dzień. Warsztaty zgromadziły przeszło 220 osób;

- przeprowadziliśmy 12 spotkań informacyjnych w 6 powiatach subregionu ełckiego, dzięki czemu oferta Ośrodka trafiła do ponad 200 potencjalnych klientów;

- wydaliśmy właśnie 6 numer pisma „Propaganda”, w którym możecie przeczytać o tym, co nowego dzieje się w sektorze, dowiedzieć się o działalności przedsiębiorstw społecznych z subregionu,
o naszych wydarzeniach, poczytać wywiady z ciekawymi ludźmi – zarówno przedstawicielami podmiotów, jak i naszego zespołu;

- wydaliśmy 10 infografik, które w przyjemny i przystępny sposób przedstawiają tematykę związaną
z ekonomią społeczną i działalnością naszego Ośrodka;

- zorganizowaliśmy kampanię informacyjną, w ramach której ukazały się 3 artykuły w lokalnej prasie
i 6 audycji radiowych;

- przeprowadziliśmy 3 edycje Szkoły Liderów Ekonomii Społecznej - po 6 dwudniowych szkoleń każda, a co za tym idzie prawie 40 nowych Liderów, przygotowanych z budowania zespołu i partnerstw, skutecznej komunikacji, prowadzenia spotkań, procesu grupowego, rozliczeń finansowych prowadzonych działań, kreowania koncepcji inicjatyw ekonomii społecznej, itp. ruszyło w świat, by ożywiać i pobudzać do rozwoju swoje środowiska, organizacje i grupy, w których działają;

- przeprowadziliśmy 55 szkoleń otwartych dla przedstawicieli podmiotów ekonomii społecznej, uczestników CIS, przedstawicieli ośrodków pomocy społecznej, jednostek samorządu terytorialnego, itp. Łącznie wzięło w nich udział przeszło 700 osób;

- 17 przedsiębiorstw społecznych, które otrzymały dotację na utworzenie miejsc pracy, skorzystało
z bonów rozwojowych, czyli środków finansowych na zakup usług na rynku, takich jak specjalistyczne szkolenia zawodowe, usługi marketingowe czy wsparcie mentorów;

- przeprowadziliśmy blisko 7000 godzin doradztwa, w tym około 700 godzin doradztwa podstawowego w Inkubatorach Przedsiębiorczości Społecznej, ponad 1000 godzin doradztwa kluczowego, ponad 2000 godzin doradztwa biznesowego, około 2300 godzin doradztwa specjalistycznego (księgowego, prawnego, marketingowego, strategicznego, itp.), prawie 500 godzin doradztwa dotyczącego zamówień publicznych i prawie 300 godzin doradztwa personalnego, związanego z reintegracją społeczną i zawodową pracowników w przedsiębiorstwach społecznych;

- animatorzy specjalistyczni, czyli tacy, którzy pracują z samorządami nad rozwojem ekonomii społecznej w każdym z powiatów, odbyli ponad 2600 godzin spotkań. Koordynowane przez nich Zespoły ds. ES działające w każdym powiecie, spotkały się około 70 razy, a dodatkowo 30 razy
z ekspertami z różnych dziedzin (np. zamówień publicznych, mieszkań chronionych, sytuacji migrantów, itp.).

- w Inkubatorach Przedsiębiorczości Społecznej, prowadzonych przez nas w Ełku i Giżycku, udzieliliśmy prawie 600 porad/konsultacji dla osób, grup, podmiotów i instytucji zainteresowanych tematyką przedsiębiorczości społecznej;

- 80 podmiotów korzystało z naszej infrastruktury wsparcia (lokalów i sprzętu);

- przeprowadziliśmy około 50 seminariów tematycznych, czyli krótkich form szkoleniowych z zakresu np. księgowości i rozliczeń w podmiotach ekonomii społecznej (w tym w kołach gospodyń wiejskich), legalnej sprzedaży, form współpracy PES z samorządami lokalnymi, motywacji i komunikacji w zespole, budowania strategii młodej organizacji, itp. W seminariach wzięło udział ponad 500 osób;

- przeprowadziliśmy około 170 lekcji o ekonomii społecznej w szkołach subregionu ełckiego, dzięki czemu młodzież mogła dowiedzieć się o istnieniu i możliwościach sektora, zanim jeszcze wyruszy na otwarty rynek pracy;

- zorganizowaliśmy 3 wizyty studyjne – w 2019 r. do Gdańska, gdzie przedstawiciele samorządów, biorący udział w wizycie, mogli poznać praktyczną stronę prowadzenia mieszkań chronionych; w 2020 r. do Osady Danków k. Miłomłyna, gdzie członkowie organizacji społecznych z subregionu brali udział w Forum Inicjatyw Lokalnych oraz w 2021 r. do Wiązownicy Kolonii, gdzie działają Stowarzyszenie Aktywności Lokalnej Dolina Kacanki i Fundacja Pasjodzielnia, do których wybrali się przedstawiciele podmiotów ekonomii społecznej z subregionu, by poznać dobre praktyki działalności ekonomicznej
w PES i zobaczyć co potrafi zdziałać umiejętne i racjonalne wykorzystanie ES w lokalnym środowisku;

- animatorzy odbyli około 1100 spotkań w terenie, czyli głównie w środowiskach wiejskich, które rozpoczynają swoją przygodę z prowadzeniem i ekonomizacją działalności. Przekłada się to na ponad 2100 godzin pracy animacyjnej w kilkudziesięciu miejscach, której wynikiem jest powstanie nowych organizacji oraz zrealizowanie inicjatyw na rzecz ekonomii społecznej, itp.

- zorganizowaliśmy 13 seminariów tematycznych dla środowisk współpracujących z animatorami. Tematyka tych spotkań była przeróżna; od roli fotografii w promocji podmiotów ekonomii społecznej, poprzez media społecznościowe w kreowaniu wizerunku i marki PES, aż po zagadnienia związane
z kooperatywami spożywczymi, czy już typowo praktyczną działalnością, jak wytwarzanie maści, maceratów i masła z wykorzystaniem ziół, czy tworzenie botanicznych kart okolicznościowych;

- jako Ośrodek włączyliśmy się w walkę ze skutkami pandemii COVID-19 – przekazaliśmy ponad 55 000,00 zł z budżetu projektu na tzw. mechanizm zakupowy, polegający na kupnie produktów i usług od podmiotów ekonomii społecznej i przekazywanie ich osobom, które w związku z wystąpieniem pandemii potrzebowały pomocy;

- wspomniane na początku miejsca pracy powstały w 25 przedsiębiorstwach społecznych, które po uzyskaniu dotacji otrzymały też finansowe wsparcie pomostowe oraz pomoc opiekuna biznesowego przez pierwszy rok prowadzenia działalności. Jego rolą jest przede wszystkim towarzyszenie w rozwoju, udzielanie wsparcia w funkcjonowaniu i wzmacnianiu potencjału, jak również w zakresie prowadzonej przez nie działalności, np. przygotowaniu oferty, promocji, współpracy z partnerami biznesowymi, identyfikacji nisz rynkowych, pomocy w analizie rynku, dopracowaniu pomysłów biznesowych, budowaniu wizerunku, a także rozwiązywaniu bieżących problemów.

Co te wszystkie liczby oznaczają? Przede wszystkim to, że przez 10 lat potencjał sektora został niesamowicie rozwinięty. Nie odstajemy już od reszty województwa ani nawet kraju. Przyjmujemy gości na wizyty studyjne, jeździmy na przeróżne spotkania jako eksperci, by opowiadać o rzeczach, które dzieją się w naszej przestrzeni dzięki podmiotom z sektora. Obecnie w subregionie działa około 30 przedsiębiorstw społecznych (1500 % więcej niż 10 lat temu!), 5 centrów integracji społecznej (najwięcej w województwie), 2 zakłady aktywności zawodowej, 7 warsztatów terapii zajęciowej. Przekłada się to na setki miejsc pracy i na wsparcie tysięcy beneficjentów, ale też na dziesiątki tysięcy klientów, ponieważ podmioty te świadczą „normalne” usługi dla ogółu mieszkańców. Co robią przedsiębiorstwa? Prowadzą przedszkola, restauracje, puby, stołówki w szkołach, mobilne kawiarnie, galerie rękodzieła, bawialnie, informację turystyczną, realizują usługi opiekuńcze, utrzymania czystości i zieleni, szkoleniowe, fotograficzne, marketingowe, cateringowe, wynajmują sprzęt sportowy, prowadzą szkółki żeglarskie, produkują gadżety reklamowe, itp. Dodatkowo prócz tego realizują cele społeczne i wspierają reintegrację swoich pracowników. Towarzyszą naszej codzienności i wplatają się w krajobraz subregionu wraz ze swoimi produktami i usługami, z których coraz chętniej korzystamy.

Nasza codzienna praca to zdecydowanie nie tylko liczby, wskaźniki i sprawozdania. To przede wszystkim spotkania z drugim człowiekiem, które rozwijają i budują obie strony. Zawsze cieszy nas każda nowa osoba, która dzięki współpracy z nami podejmie aktywność, każda grupa inicjatywna, która z potrzeby wspólnego działania zawiąże przy naszej pomocy podmiot ekonomii społecznej, każda organizacja pozarządowa, która uniezależnia się od grantów przez rozpoczęcie działalności ekonomicznej, każde środowisko, które odkryło i zaczęło wykorzystywać swój potencjał. Cieszy każdy urząd miasta, gminy, ośrodek pomocy społecznej, urząd pracy czy inna instytucja, która potrafi podejść przyjaźnie do ekonomii społecznej i otwiera dla niej swoje drzwi. Takie doświadczenia dają nam motywację, by działać dalej na rzecz rozwoju sektora w naszym subregionie i nieustannie rozwijać siebie i nasze kompetencje. Szkolimy się, sieciujemy, uczestniczymy w projektowaniu systemu wsparcia ekonomii społecznej na kolejne lata po to, by mieć pewność, że to co Wam proponujemy, jest zawsze najwyższej jakości.

Co zaplanowaliśmy na kolejny rok?

Nasz zespół nie ustaje w pracach i planowaniu kolejnych działań. Na 2022 r. zaplanowaliśmy dla naszych uczestników m.in. 4 edycję Szkoły Liderów Ekonomii Społecznej, a także 15 szkoleń otwartych w powiatach subregionu. Rekrutacja na działania edukacyjne ruszy tuż po Nowym Roku. Tradycyjnie we wrześniu czekają nas również kolejne Targi EKOnomii Społecznej, obok których organizowana będzie również konferencja. W pierwszym półroczu uruchomimy także konkurs dotacyjny w ramach Funduszu Przedsiębiorczości Społecznej, ostatni z planowanych w tej edycji projektu. Na 2022 r. planujemy również uruchomienie programu StartUp Społeczny, w którym można otrzymać 5 tysięcy złotych na testowanie produktów lub usług swojej organizacji. O szczegółach opowiemy wkrótce. W miarę bieżących potrzeb odbywać będą się seminaria tematyczne, spotkania coworkingowe, spotkania Zespołów ds. ES i inne działania, do których serdecznie Was zapraszamy. Więcej informacji znajdziecie na stronie www.adelfi.pl oraz na naszym Facebooku.

Agnieszka Łask